W ciągu ostatnich trzech stuleci Polacy zaznali jedynie kilkudziesięciu lat rzeczywistej wolności. Mam na myśli krótki okres II Rzeczypospolitej i czas po upadku PRL-u. Niemal przez cały wiek XVIII Polska pozostawała w faktycznej zależności od Rosji, a po roku 1807 była satelitą Francji. Po upadku Napoleona wkroczyła w piętnastoletni okres pod dumnie brzmiącą nazwą: Królestwo Polskie. Było ono takie jedynie z pozoru. Rosyjski dziewiętnastowieczny poeta i historyk Mikołaj Berg, autor dzieła Zapiski o polskich spiskach i powstaniach, ówczesne stosunki ocenił w kilku gorzkich zdaniach: „Na każdym kroku same przeciwieństwa. Z jednej strony liberalna konstytucja, własny rząd i własne wojsko, sejm i do pewnego stopnia habeas corpus, z drugiej zaś najdziksza, despotyczna i brutalna samowola; codzienne obrażanie oficerów, łajanie ich od ostatnich słów na Saskim placu, wobec wojska i publiczności, legiony niezdarnych szpiegów…”. Nic dziwnego zatem, że skorzy do anarchii, ale jednocześnie kochający wolność Polacy okazali się wierni zadziwiającej tradycji, na którą zwrócił uwagę hrabia Fryderyk Skarbek (1792-1866) w Dziejach Polski: „febra powstańcza powtarza się w Polsce co lat szesnaście mniej więcej, to jest gdy podrośnie pokolenie, które nie zaznało na sobie wszystkich nieszczęść powstania”.